Quota là gì? Toàn tập về Hạn ngạch & Ảnh hưởng tới Doanh nghiệp

Thuật ngữ Quota xuất hiện liên tục trong ngành xuất nhập khẩu. Thế nhưng, không nhiều người hiểu rõ Quota là gì? Hiểu một cách đơn giản nhất thì Quota là hạn ngạch dùng để giới hạn số lượng hoặc giá trị hàng hóa được xuất nhập khẩu trong một khoảng thời gian nhất định. Quota được áp dụng nhằm bảo vệ sản xuất trong nước, đảm bảo an ninh quốc gia, giữ gìn tài nguyên thiên nhiên, giảm thiểu cạnh tranh từ hàng ngoại và hỗ trợ phát triển kinh tế. Có 5 loại Quota phổ biến gồm: hạn ngạch nhập khẩu, xuất khẩu, hạn ngạch thuế quan, chỉ tiêu doanh số và chỉ tiêu sản xuất, mỗi loại có mục tiêu và vai trò riêng trong kinh tế và quản lý nội bộ.

Quota mang lại nhiều lợi ích như kiểm soát cán cân thương mại, ổn định thị trường, bảo vệ ngành công nghiệp trong nước và tăng nguồn thu cho ngân sách. Tuy nhiên, việc áp dụng Quota cũng có thể gây ra nhược điểm như làm tăng giá hàng nhập khẩu, hạn chế lựa chọn tiêu dùng, xuất hiện tình trạng buôn lậu, tham nhũng và gây khó khăn cho hàng hóa từ các nước đang phát triển. Các trường hợp áp dụng Quota thường nhằm khắc phục tình trạng khan hiếm, bảo vệ tài chính và đạo đức xã hội, môi trường, di sản văn hóa…

Tại Việt Nam, Bộ Công Thương là cơ quan quản lý Quota, chịu trách nhiệm cấp phép và kiểm tra thực hiện. Doanh nghiệp cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ gồm hợp đồng mua bán, đơn xin cấp phép, chứng từ vận tải, phiếu xuất/nhập kho và tài liệu chứng minh nguồn gốc hàng hóa. Bộ Công Thương sẽ căn cứ vào các tiêu chí để quyết định có cấp phép hay không. Quy trình cấp phép giúp đảm bảo rằng hạn ngạch được áp dụng đúng mục tiêu, minh bạch và công bằng trong thương mại quốc tế. Hãy xem cụ thể hơn về Quota ở bài phân tích dưới đây của Công ty vận chuyển Bắc Nam – Trường Nam Logistics.

Quota là gì? (Hạn ngạch là gì?)

Khi tìm hiểu về ngành xuất nhập khẩu, bạn sẽ không ít lần bắt gặp thuật ngữ Quota. Vậy Quota là gì? Hiểu thế nào về thuật ngữ này?

Trong tiếng Anh, Quota được hiểu là hạn ngạch. Đây là một thuật ngữ chỉ các quy định giới hạn tối đa những mặt hàng hoặc các giá trị mặt hàng đã và đang được phép xuất, nhập khẩu qua thị trường ở một khoảng thời gian nhất định.

Hạn ngạch ra đời giúp kiểm soát tối đa số lượng hàng hoá nhập khẩu cũng như lượng hàng xuất khẩu. Hạn ngạch ở mỗi quốc gia không giống nhau và không phải hàng hoá nào cũng được áp dụng. 

Thông thường, hạn ngạch sẽ được áp dụng với những nhóm mặt hàng đặc biệt quan trọng. Những mặt hàng này sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới nền kinh tế quốc dân như gạo, sản phẩm may mặc… của quốc gia.

Tại sao Quota được áp dụng? Mục đích và vai trò

Bên cạnh khái niệm Quota là gì, nhiều người cũng bày tỏ rằng, tại sao hạn ngạch được áp dụng? Trên thực tế, Quota đóng vai trò vô cùng quan trọng:

Đối với Quốc gia:

Quota đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình quản lý nền kinh tế nước nhà và bảo vệ lợi ích của quốc gia. Quota giúp:

• Bảo hộ toàn ngành sản xuất trong nước bằng cách giới hạn số lượng hàng hoá được nhập khẩu và giảm tối đa sự cạnh tranh từ những hàng hoá nước ngoài. Từ đó, tạo điều kiện tuyệt vời cho những ngành công nghiệp non trẻ, thúc đẩy tăng trưởng nền kinh tế nội địa.
• Bảo vệ an ninh quốc gia: Chính phủ nước ta có thể áp dụng một số Quota lên những mặt hàng chiến lược hay công nghệ nhạy cảm. Để từ đó, ngăn ngừa và kiểm soát toàn diện nguồn cung, không gây ảnh hưởng tới an ninh quốc phòng
• Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên: Kể từ khi Quota được áp dụng, việc khai thác các nguồn tài nguyên quý hiếm được giảm tải xuống mức tối đa. Từ đó, đảm bảo nguồn tài nguyên và cam kết sự phát triển bền vững nước nhà.

Đối với Doanh nghiệp:

• Quota giúp giảm cạnh tranh: Qouta được áp dụng thì các đối thủ nước ngoài sẽ không được ồ ạt vào nước ta. 
• Tăng thị phần, lợi nhuận: Ít đối thủ, doanh nghiệp có thể nhanh chóng mở rộng thị phần, tăng doanh số và cải thiện tốt về mặt lợi nhuận.
• Khuyến khích đầu tư: Doanh nghiệp có thể mạnh dạn đầu tư công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất….

Phân loại các hình thức Quota (Hạn ngạch) phổ biến nhất hiện nay

Ở thời điểm hiện tại có tới 5 hình thức Quota phổ biến và liên tục được áp dụng là:

Hạn ngạch Nhập khẩu (Import Quota)

Đây là hình thức Quota phổ biến và được dùng thường xuyên trong thương mại quốc tế. Vậy trong trường hợp này, nội dung của Quota là gì? Dựa theo phân tích của cơ quan chức năng, Import Quota là giới hạn tối đa về số lượng, giá trị của hàng hoá cụ thể được phép nhập khẩu vào quốc gia trong khoảng thời gian nhất định.

Vai trò của hạn ngạch xuất khẩu lúc này là:

• Bảo hộ ngành sản xuất trong nước, giảm tối đa sự cạnh tranh của các mặt hàng nhập khẩu, tạo điều kiện để doanh nghiệp trong nước phát triển hùng mạnh
• Kiểm soát cán cân thanh toán, giảm thâm hụt thương mại
• Đối phó toàn diện với tất cả những hành vi nhập khẩu gian lận, chống bán phá gia, trợ cấp trái phép 

Ví dụ về hạn ngạch nhập khẩu như sau:

Việt Nam có thể đặt hạn ngạch nhập khẩu cho Lào hay Thái Lan là 100.000 tấn rau củ trong mỗi năm. Từ đó, bảo vệ nền nông nghiệp cả nước và quyền lợi của người dân.

Hạn ngạch Xuất khẩu (Export Quota)

Export Quota là gì? Đây hẳn cũng là một thắc mắc mà rất nhiều người đặt ra khi tìm hiểu về hạn ngạch. 

Hiểu một cách đơn giản nhất thì hạn ngạch xuất khẩu là giới hạn về số lượng, giá trị hàng hoá được phép xuất khẩu từ một quốc gia trong khoảng thời gian xác định. Mục đích của Quota lúc này là:

• Đảm bảo nguồn cung trong nước, ngăn chặn các hành vi xuất khẩu quá mức những mặt hàng thiết yếu, gây thiệt hại nghiêm trọng cho nước nhà
• Ổn định giá cả hàng hoá trong nước, bảo vệ người tiêu dùng
• Bảo tồn toàn bộ những tài nguyên thiên nhiên quý hiếm, giảm tải các hành vi khai thác rầm rộ.
• Tuân thủ tốt những hiệp định hạn ngạch xuất khẩu nhất định

Hạn ngạch Thuế quan (Tariff-rate Quota)

Nhắc đến hạn ngạch, khá nhiều người bày tỏ sự bất ngờ đối với Tariff – rate Quota. Bởi đây là một hình thức hạn ngạch có sự kết hợp đồng thời với thuế quan. Nó tạo ra sự linh hoạt tuyệt vời so với hạn ngạch thuần.

Với Tariff rate Quota, thuế nhập khẩu được áp dụng bằng 0 cho một lượng hàng hoá nhất định. Khi vượt qua lượng hàng hóa đó,  mức thuế nhập khẩu thường sẽ tăng lên rất nhiều.

Mục đích áp dụng loại Tariff rate Quota là gì? Hạn ngạch thuế quan này giúp:

• Cân bằng giữa sự bảo hộ và mở cửa thị trường. Hỗ trợ bảo vệ các nhà sản xuất trong nước được phát triển bền vững
• Tuân thủ những cam kết WTO 

Sales Quota (Chỉ tiêu Doanh số)

Sales Quota được hiểu đơn giản là một chỉ số mục tiêu doanh số cụ thể thường được đặt a cho cá nhân, đội ngũ bán hàng hay chi nhánh, khu vực nào đó trong khoảng thời gian cụ thể. Khi mức hạn ngạch này được áp dụng, nó sẽ:

• Giúp động viên nhân viên bán hàng đạt được mục tiêu và có mức hiệu suất làm việc ấn tượng nhất
• Hỗ trợ lập kế hoạch doanh thu một cách chuẩn xác
• Phân bổ các nguồn lực đến những khu vực và sản phẩm cụ thể

Production Quota (Chỉ tiêu Sản xuất)

Production Quota là gì? Đây được coi là công cụ quản lý nội bộ doanh nghiệp và chính sách kinh tế trong nước. Production Quota là giới hạn hoặc mục tiêu liên quan đến số lượng sản phẩm ở trong nhà máy, doanh nghiệp cần phải đảm bảo sản xuất trong thời gian cụ thể.

Chỉ tiêu sản xuất được áp dụng với mục đích:

• Quản lý tốt toàn bộ sản lượng trên thị trường, tránh tình trạng dư thừa sản phẩm, phá giá
• Bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên của nước nhà không bị khai thác quá mức
• Phân bổ nhiệm vụ sản xuất cụ thể cho từng đơn vị
• Đối phó tốt với thị trường đầy biến động trong các ngành nông, công nghiệp. 

Trong sản xuất và vận chuyển ô tô bằng đường bộ, các hạn ngạch cũng thường được áp dụng. Các bạn có thể tìm hiểu kỹ điều này hơn qua Trường Nam Logistics nhé!

Các trường hợp áp dụng quota hạn ngạch

Quota là gì? Trường hợp nào được áp dụng Quota hạn ngạch? Điều này được WTO quy định rõ như sau:

• Trường hợp nhằm hạn chế tạm thời hay ngăn ngừa và khắc phục sự khan hiếm của các mặt hàng như lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm…
• Áp dụng trong trường hợp bảo vệ tình hình tài chính đối ngoại và cán cân thanh toán khi thâm hụt về dự trữ tiền tệ hoặc số dự trữ quá ít
• Áp dụng trong những chương trình trợ giúp của chính phủ về đẩy mạnh phát triển kinh tế, hạn chế để bảo vệ đồng thời những ngành công nghiệp với nước phát triển

Ngoài những trường hợp chính trên, Quota còn được áp dụng trong một số trường hợp cụ thể để bảo vệ đạo đức xã hội, sức khoẻ con người, động vật quý hiếm và môi trường thiên nhiên. Đồng thời, Quota cũng được áp dụng trong các trường hợp bảo vệ tài nguyên quốc gia có liên quan đến tinh thần văn hoá nghệ thuật, lịch sử, khảo cổ…

Tất nhiên, WTO cũng vạch rõ những điều kiện đi kèm để áp dụng Quota như sau:

• Không gây thiệt hại cho những bên tham gia ký kết
• Không đưa ra những hạn ngạch bất hợp lý cho việc nhập khẩu với số lượng tối thiểu
• Các nước kém và đang phát triển phải ký vào bản cam kết dần nới lỏng những hạn ngạch khi kinh tế khôi phục. Sau đó, phải tuân thủ những dỡ bỏ với lộ trình cụ thể trong nguyên tắc của WTO.
• Phải công bố thời gian, bối cảnh áp dụng hạn ngạch cụ thể

Ưu và nhược điểm của việc áp dụng Quota

Các ưu điểm chính của Quota là:

• Giúp kiểm soát cán cân thương mại thông qua việc giới hạn nhập khẩu. Từ đó, giảm mức thâm hụt thương mại và duy trì sự phát triển cũng như ổn định trong nền kinh tế nước nhà
• Bảo vệ ngành công nghiệp nội địa, tạo cơ hội để những doanh nghiệp trong nước có cơ hội cạnh tranh công bằng với các mặt hàng nhập khẩu. Điều đó làm cho việc làm được bảo vệ tối đa, thúc đẩy sự phát triển sản xuất trong cả nước
• Tạo nguồn thu đáng kể cho ngân sách cả nước
• Ổn định thị trường, ngăn ngừa tình trạng bị dư thừa cung. Từ đó, đảm bảo rằng, hàng hoá luôn ở mức ổn định, không gây ra các cú sốc không mong muốn cho thị trường

Vậy Quota có điểm hạn chế không? Nhược điểm của Quota là gì? Đó là:

• Giá trị hàng nhập khẩu thường sẽ sẽ tăng cao, người dùng sẽ không có quá nhiều sự lựa chọn về hàng hoá nhập khẩu
• Tình trạng buôn lậu sẽ xảy ra nhiều hơn.
• Sẽ làm xuất hiện tình trạng tham nhũng, cá nhân, doanh nghiệp hối lộ hải quan
• Có thể trở thành rào cản khi mà các nước phát triển muốn hạn chế hàng hoá của nước đang phát triển tiến vào sâu trong thị trường mới.

Giá cước vận chuyển đã thay đổi như thế nào trong 2 quý đầu năm 2025. Cùng theo dõi bài viết “Bảng giá cước vận tải đường bộ 2025: Tăng hay Giảm” để biết tường tận hơn.

Thủ tục xin quota theo hạn ngạch thuế quan xuất và nhập khẩu

Doanh nghiệp hay các nhà xuất nhập khẩu chắc chắn đang thắc mắc về Cơ quan quản lý hạn ngạch và thủ tục cấp Quota là gì đúng không? Trường Nam Logistics xin giải đáp cụ thể như sau:

Tại Việt Nam, cơ quan quản lý Quota là Bộ Công Thương. Cơ quan này sẽ tiếp tục chịu trách nhiệm về xây dựng và thực hiện những chính sách liên quan đến Quota. Đồng thời, Bộ Công Thương cũng sẽ cấp phép nhập/xuất khẩu hàng hoá hạn ngạch và tiến hành kiểm tra, giám sát từng bước thực hiện.

Về thủ tục cấp phép Quota, doanh nghiệp cần phải nộp hồ sơ tới Bộ Công Thương. Hồ sơ cần có đầy đủ các giấy tờ:

• Hợp đồng mua bán
• Đơn xin cấp phép
• Chứng từ vận tải
• Các chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ hàng hoá
• Phiếu nhập nguyên liệu
• Phiếu xuất kho

Sau khi hồ sơ được nộp lên, cơ quan quản lý sẽ xem xét kỹ lưỡng. Cuối cùng đưa ra các quyết định cấp hoặc không cấp phép dựa trên những tiêu chí đạt chuẩn.

Tổng Kết

Quota là gì? Hạn ngạch giúp ích gì cho đất nước, Trường Nam Logistics đã giải đáp chi tiết ở trên. Nếu bạn thắc mắc về các dịch vụ vận chuyển xe ô tô hay công ty Logistics uy tín, hãy liên hệ ngay tới Trường Nam Logistic nhé!